Het is 20 januari 15.00 uur in de middag en de duisternis treedt al merkbaar later in dan tijdens mijn vorige blogg. De zon is terug en het warme licht over de besneeuwde toppen van de bomen zorgt voor een prachtig winterlandschap. We zijn nu bijna een maand in Zweden. De laatste week is het met temperaturen van rond de -30 graden bitterkoud en binnenblijven is dan de beste remedie.

Gisteren was buurvrouw Karin jarig en we (Karin, Roland, Frans en ik) besloten de dag te vieren met een uitstapje naar Lycksele. Lycksele ligt op ongeveer 100 kilometer afstand en was een van de eerste steden in Zweeds lapland en wordt ook wel Lapp-Stockholm genoemd. http://en.wikipedia.org/wiki/Lycksele.  Lycksele telt ongeveer 8000 inwoners en heeft een gezellig centrum met restaurantjes en hotels, pizzeria,s, een dollar store, en een aantal bedrijventerreinen. Op vliegveld Lycksele komen de meeste van onze gasten aan, dus we zijn regelmatig in de plaats te vinden. Lycksele heeft ook een bioscoop, in Zweden biograf genoemd. Nadat we een pizza hadden gegeten gingen we naar een populaire Zweedse film kijken met de titel “Hundraåringen som klev ut genom fönstret och försvann”, vertaald “De 100-jarige die uit het venster klom en verdween”. Frans en ik hadden ons eigenlijk niet zoveel voorgesteld van de film. Op de eerste plaats omdat Zweedse humor toch anders is dan de Nederlandse humor en op de tweede plaats omdat we vreesden dat met name ik de film nauwelijks zou kunnen volgen. Hoewel ik al tot les 12 van de 36 Zweedse lessen van de NTI-cursus ben geraakt, kan ik zeker nog niet alles wat de Zweedse TV brengt volgen. We waren dan ook erg verrast toen bleek dat ook ik de zeer humoristische belevenissen van de 100-jarige man prima kon volgen.

Ik merkte wel dat buurvrouw Karin en ik de enige twee in de bioscoopzaal waren – en die zat behoorlijk vol – die vaak hoorbaar luidkeels lachten met de belevenissen van de oude man.Waar de meeste Zweden op een wat rustiger manier hun wijze van instemming met de humor lieten blijken, lieten Karin en ik het ons goed gaan. En dat rustige, noem het ingetogen, gedrag van de Zweden, hangt samen met de zgn. Jantelagen, dat staat voor de Zweedse mentaliteit. De Wet van Jante  is een gedragscode bestaande uit tien regels, waarmee de Deens-Noorse schrijver Aksel Sandemose (1899–1965) de in zijn ogen typische Scandinavische mentaliteit beschreef. Grondgedachte van de Wet van Jante is: je mag je kop niet boven het maaiveld uitsteken.De Wet van Jante is een klassiek begrip in de Scandinavische cultuur. Zij wordt nog vaak geciteerd wanneer kritiek wordt geuit op opvattingen, denkbeelden, regels, gewoonten of tradities die zelfontplooiing en hoge prestaties in de weg staan.De tien regels zijn:

• Je moet niet denken dat je wat bent.
• Je moet niet denken dat je even veel bent als wij.
• Je moet niet denken dat je slimmer bent dan wij.
• Je moet je niet inbeelden dat je beter bent dan wij.
• Je moet niet denken dat je meer weet dan wij.
• Je moet niet denken dat je meer bent dan wij.
• Je moet niet denken dat je deugt.
• Je moet niet om ons lachen.
• Je moet niet denken dat iemand om je geeft.
• Je moet niet denken dat je ons wat kunt leren.

De Jantelagen betekent ook voor ons dat we bij activiteiten die we ondernemen vooral niet te veel op de voorgrond moeten treden en blygsam (bescheiden) over moeten komen.

Een andere leerzame gebeurtenis van afgelopen periode was de bijeenkomst van de gemeente in de hymbygsgard (het gemeenschapshuis in ons dorp) op 14 januari jl. De woordvoerder namens de gemeente (vergelijkbaar met de functie van burgemeester in Nederland), de secretaris (In Zweden “kommunchef”, baas van de gemeente, genoemd) de projectleider en nog 3 medewerkers waren afgereisd naar ons kleine dorp om een presentatie te verzorgen over de opzet van een zogenaamd Solhem, een tehuis voor oudere mensen dat gepland staat in de gemeente Sorsele, waar ook ons dorp onder valt. Er waren zo’n 12 mensen uit het dorp aanwezig en voordat de presentaties startten stelde iedereen zich voor. Dus ik ook in mijn beste Zweeds “Jag heter Paula Perriens och jag flyttade till Sverige för 3 veckor” en trots voegde ik eraan toe “och min sista job var också kommunchef”, waarbij het eerste deel van mijn voorstelronde nog wel interessant was voor de aanwezigen (dat ik 3 weken voorheen naar Zweden was geëmigreerd) maar me te laat realiserend dat het laatste deel van mijn voorstelronde (dat mijn laatste baan gemeentesecretaris was) nauwelijks interessant te noemen was. Ja, dat zit er nog wel ingebakken, dat je denkt dat dat belangrijk is. Het zit in elk geval nog wel diep in mij, dat merkte in. En dat herinnert me eraan wat Miranda van Camp een keer tegen me zei, dat het werk wat je doet ook een deel van je identiteit is.

Verder vliegen de dagen om. We zijn volop bezig met het actualiseren van de websites van ons bedrijfje Laplandtime  in het Nederlands en in het Duits en verder maken we onze nieuwe accommodatie (Tores) klaar voor het seizoen. In dit huis is alle hardware al volledig vernieuwd (keuken, badkamer, vloeren, plafonds, wanden) maar het moet nog ingericht en gezellig gemaakt worden. Binnenkort start de advertentiereeks voor dit nieuwe huis in de Nederlandse snoekvisbladen. We hopen dat we op die manier voldoende boekingen voor Tores krijgen.

Ook zijn we een keer gaan ijsvissen. Daarbij is het de kunst zo lang mogelijk stil te zitten en te wachten op een aanbeet aan de haak onder het ijs. En daarvoor moet je geduld hebben, heel veel geduld. Ja, jullie raden het al! na 10 minuten had ik het wel gezien. Los van dat, is het een overweldigende belevenis om alleen op zo’n immense ijs- en sneeuwvlakte te zitten onder de gloed van een stralende zon. Een, weliswaar kort, moment voor bezinning.

Waar het gaat om de instanties hier in Zweden zijn we helaas nog niet verder gekomen. Migrationsverket is nog steeds onbereikbaar en we hebben het zekere voor het onzekere genomen en een zorgverzekering voor mij afgesloten bij een Nederlands bedrijf. Er zijn maar een paar verzekeringsbedrijven die dat doen. Omdat je namelijk niet meer in Nederland woont gelden er speciale regels. Wel kostbaar, maar je kunt niet zonder zorgverzekering. Onze auto staat sinds 6 januari jl. helaas in de garage, omdat vanaf die datum het tijdelijk kenteken en de voorlopige verzekering vanuit Nederland afliepen. We hebben inmiddels bij “Transportstyrelse” (een soort Zweedse RDW) een zgn. ursprungskontrolle aangevraagd, die we nodig hebben om de auto te kunnen invoeren. Hopelijjk lukt dat, ook al heb ik nog geen persoonsnummer. Dit is erg belangrijk, omdat we deze auto, samen met onze Zweedse Volvo, nodig hebben voor het vervoer van de gasten naar en van de visplekken en luchthavens. Spannend dus!

Gezond leven is een item voor ons. Met Frans en vriend Åke klim ik gemiddeld 3 x per week fanatiek op de fiets en daarnaast heb ik inmiddels een groepje van zo’n 10 dorpbewoners, jong en oud door elkaar, die iedere week willen spinnen. Als je bedenkt dat er in totaal in ons dorp zo’n 50 mensen leven (van wie de helft bejaard) dan is 10 echt een fors aantal. Gemiddeld zit ik 6 dagen per week op de fiets en geef spinningles. Volgens de deelnemers is het “skitkul” (supervet). Overigens geef ik de lessen pro deo. Voor mij is het een prima manier om de mensen in het dorp te leren kennen en daarnaast vind ik het leuk om iets bij te dragen aan de leefbaarheid in het dorp gedurende de wintertijd.En we genieten bijna dagelijks van de sauna achter ons huis. Ook het drinken van vers fruit- en groentesap, die we met de slowjuicer maken, is dagelijkse kost. Onze 2 katten (Elton en Bart) hebben het hier ook reuze naar de zin. Ze vinden het heerlijk om lekker dicht bij de warme kachel te kruipen en genieten- na jaren toch vooral de dag met zijn tweetjes te moeten doorkomen – merkbaar van onze aanwezigheid.

In de vorige blogg konden jullie al lezen over het zoeken van de chaga. De afgelopen weken zijn we regelmatig succesvol geweest in het vinden van chaga. De laatste keer dat we op jacht gingen vonden we een exemplaar van circa 2 kilo! Een echte joekel dus. Na het vele lezen op allerlei sites zijn we overtuigd geraakt van de positieve effecten van chaga voor de gezondheid. We zijn zo enthousiast dat we ook bezig zijn met een eigen site over de chaga (www.chagazwam.nl). De site is nog “under construction” maar binnenkort is ie klaar. We hopen dat we zo meer mensen enthousiast kunnen maken chaga te gaan gebruiken.

Het leven hier is totaal anders dan in Nederland. Ik heb het al eens vergeleken met het rijden in een auto, waarbij je in Nederland in de 6 rijdt en in Zweden in de 1. Zo waren we onlangs bij de buren en na het eten stelde buurman Roland voor  te dobbelen. Dat deed ik vroeger toen ik 10 jaar was met mijn ouders! Nadat Frans en ik ff, onopvallend voor de anderen, vragend oogcontact hadden, besloten we ons over te geven aan het dobbelfestijn. En het was echt gezellig. Het is hier genieten van de eenvoudige dingen van alledag, dingen die in Nederland zo onbelangrijk lijken.

De zon is terug. De dagen worden langer en de nachten korter. De zon klimt elke dag iets hoger boven de besneeuwde boomtoppen uit en het duurt nu niet lang meer dat je lekker buiten in je T-shirt kunt genieten van de welkome warmte van de koperen ploert tijdens de var-vinter, de lente-winter. Alhoewel, het woord ploert zullen we hier niet vaak gebruiken. Na een periode van donkerte kijkt iedereen halsreikend uit naar die mooie oranje bol.

Paula

Het is 8 januari ‘s-ochtends 8 uur. Het voederhuisje van de vogels en eekhoorntjes is weer gevuld. Zoals elke morgen is dit de eerste bezigheid van de dag. In deze tijd van het jaar wordt het rond 9.00 uur licht en dan komt de zon ff boven de bomen tegenover ons huis uit, waarna rond 15.00 uur dit deel van het land weer in duisternis is gehuld. Er ligt al een behoorlijk pak sneeuw maar qua temperatuur is het met 0 graden bijzonder mild voor de tijd van het jaar. Maar in het weekend en volgende week zou het echt gaan bakken met temperaturen rond de -25/-30. Dat is pas echt Lapland!

Frans is vandaag ijsvissen met zijn Zweedse vriend Åke en met een Belgische vriend Jonas, die in de buurt een vakantiehuis heeft. Ze maken dan met een ijsboor een gat in het meterdikke ijs op het meer en laten dan een lijntje met wat wormen op de bodem van het meer zakken. Zo kun je ook in de winter baars, röding (een soort forel) en sik (houting) vangen. Heerlijk zo’n vers gevangen visje in de pan en lekker gezond!

Het weer en vissen zijn overigens de gespreksonderwerpen van alle dag. Overal waar je komt wordt erover gepraat, en niet ff zoals dat in Nederland zou gebeuren. Na een opmerking “wat een rotweer vandaag he” volgt een “nou” en gaan we over tot de orde van de dag. In Zweden niet: Er volgen uitgebreide bespiegelingen waarom het zo mild is in deze tijd van het jaar, terwijl het toch vorig jaar precies op deze dag zo barstenskoud was, en dat het al zeker tot “60 talet” (jaren 60) niet meer is voorgekomen dat het zo mild was, waarbij een ander dan opmerkt dat het volgens hem al zeker “50 talet” was, maar dat het in het weekend, en misschien zelfs ook wel de volgende week, toch echt kouder wordt, en dat de een zegt dat het -25 wordt, maar volgens de ander zeker  -30,  maar dat het mogelijk nog kouder wordt ………………….

En zo komt het voor dat je bij een blijkbaar simpel onderwerp als het weer, aan de kassa in de winkel of gewoon tijdens een ontmoeting buiten, een gesprek hebt van wel een half uur. Dit hoort bij de cultuur en het leven hier. Mensen hebben hier nog tijd om naar elkaars verhalen te luisteren. Dat heeft ook wel zijn charme, je bent genoodzaakt ook zelf terug te schakelen en te genieten van de eenvoudige dingen van alledag.

Maar eerlijk is eerlijk, hieraan moet ik wel wennen. Waar ik in mijn hoofd al lang weer met een boel andere dingen bezig ben,  heeft Frans zich al lang aangepast aan de Zweedse cultuur. Dit hangt ook samen met de zgn. “Jantelagen”, maar daarover schrijf ik in mijn volgende blogg meer.

In mijn vorige blogg schreef ik al over een grote hobby van me: Spinning. In ons dorp Tväråträsk is er een gemeenschapshuis (hembygsgård) met een lokaal met sportattributen en daar staan ook vier spinningfietsen die we in oktober al hebben meeverhuisd met onze inboedel vanuit Bladel. We hebben inmiddels 2 spinningclubjes, een met mannen en een met vrouwen. De “mannengroep” wordt bemand door mijn eigen Frans, Åke en Roland, goede vrienden en buurmannen. 3 Keer per week fietsen we ons onder mijn bezielende leiding het licht uit de ogen. A.s. zaterdag 11 januari gaan de vrouwen voor het eerst de fiets op. Ik hoop dat ik Caroline, Helène en Karin enthousiast kan maken. Voor de rest is het wachten of er nog meer interesse is. Bij de postbussen in het dorp (waar de brievenbussen van de bewoners van het dorp allemaal bij elkaar hangen) hangt nu een affiche “Winter-Spinning med Paula.”. Ik houd jullie op de hoogte of we de grootste sportschool van Zweden worden :))

Chaga!!!!!!!!!!!!!! Niet te verwarren met Chakaaa van Emiel Ratelband. Het is een paddestoel die alleen in het noordelijke deel van Scandinavië, hier dus, en in Siberië voorkomt aan berkenbomen. Men schrijft grote genezingskrachten aan de Chaga – ofwel Sprängticka in het Zweeds en Berkenweerschijnzwam in het Nederlands (http://nl.wikipedia.org/wiki/Berkenweerschijnzwam) – toe. De buren attendeerden ons erop en daarna hebben we veel op internet gelezen over deze paddestoel. Ook wij raakten enthousiast om deze Chaga te gaan gebruiken. Chaga heeft een zeer hoog gehalte aan antioxidanten, die voorkomen dat men ziek wordt en zelfs ziekten kan genezen. Punt is dat de Chaga niet te koop is in de winkel en alleen via het internet in poedervorm te krijgen is. Maar we zouden geen pioniers zijn als we niet zelf op zoek zouden gaan naar de Chaga. Dus wij het bos in achter ons huis en na een zoektocht van 3 uur hadden we er een gespot! De Chaga groeit als een soort puist aan de boom en je moet hem eraf kappen. Ff drogen in de oven en dan thee trekken. Smaakt neutraal dus niet vies. We zijn hier overigens wel bewuster met onze gezondheid bezig dan in Nederland. Alcohol is sowieso veel duurder hier en de eerstvolgende chinees en pizzeria liggen toch op zo`n 100 kilometer afstand. En ook een vietnamese loempia, zoals die in Bladel op steenworpafstand op de markt te nuttigen is, is hier in de verste verte niet te ontdekken. Als ik dat zo schrijf dan realiseer ik me dat het bewust bezig zijn met onze gezondheid toch wel wat nuancering verdient. Het is hier gewoon niet te koop!

Integratie in de Zweedse gemeenschap is voor ons een belangrijk punt. Daarbij hoort, naast het volgen van een cursus Zweeds, ook Zweedse TV. Die hebben we sinds gisteren. Het is leerzaam om bij een Engels programma de Zweedse ondertiteling mee te lezen. Volgens mij gaat het snel lukken om, net als Frans, goed Zweeds te praten!

Apropos Zweedse integratie. Dit betekent ook dat een aantal formele zaken afgehandeld moeten worden. Zo moet ik een zogenaamd uppehallsrätt (een soort verblijfsvergunning maar dan een lichte vorm omdat ook Zweden een EU-land is) aanvragen bij  Migrationsverket en verder moet geregeld worden dat ik onder de Zweedse zorgverzekering val bij de Försäkringskassan.  Verder hebben we onze auto uitgevoerd in Nederland om deze in te voeren in Zweden. Bij de Försäkringskassan kregen we via een computer te horen dat we¨”nummer 47 in de kö zijn”, hetgeen betekent dat we nr 47 in de file zijn, dus nog 46 wachtenden voor u. En Migratonsverket spant de kroon al helemaal: nadat je een menu met het indrukken van nummerjtes hebt doorlopen dat 3 minuten duurt, vertelt een, overigens vriendelijke, computerstem vervolgens dat “alla medarbetare är uptaget vi ber att ringa tillbaks senare”……. hetgeen zoveel betekent als “al onze medewerkers zijn in gesprek, probeert u het later nog een keer”. Maar dat terugbellen schiet niet op. Na zeker 30 pogingen om erdoorheen te komen hebben we het opgegeven. Nationale ombudsman Brenninkmeijer zou aan de Zweedse bureaucratie nog een flinke kluif hebben.

Paula